Patologiczny proceder wypłat „pod stołem” kwitnie. Obecne przepisy konsekwentnie karzą zarówno pracownika (link do treści blogowej ), jak i pracodawcę a to buduje między nimi solidarność. Dlatego resort finansów zaproponował uszczelnienie systemu. Zmiana przepisów dotyczy przede wszystkim przerzucenia odpowiedzialności za opłacenie całości podatków na pracodawcę, po ujawnieniu wypłat, które dokonywał „pod stołem”.

Jaka odpowiedzialność podatkowa za wypłacone wynagrodzenie „pod stołem” grozi nierzetelnemu pracodawcy (płatnikowi) obecnie?

Kogo nazywamy płatnikiem? Wg art. 8 Ordynacji podatkowej płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Zagadnienie odpowiedzialności podatkowej płatnika uregulowane jest w art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej, gdzie możemy przeczytać, że płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony. Odpowiada on za należności całym swoim majątkiem.

W tym zakresie istnieje jeden wyjątek od reguły ogólnej. W myśl Art. 30 § 5 Ordynacji podatkowej przepisów dotyczących odpowiedzialności płatnika nie stosuje się, gdy odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika. W tych przypadkach organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika, która może mieć formę decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Przy czym – na mocy art. 26a § 2 Ordynacji podatkowej – w przypadku zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania z tytułu stosunku pracy podatnika tego wyjątku nie stosujemy. Powoduje to wprowadzenie bezwzględnej odpowiedzialności pracodawcy za niepobranie podatku od wynagrodzenia wypłaconego „pod stołem”.

Jacek Grzywa Radca Prawny, Kierownik Działu Prawnego Grupa Progres

Więcej wpisów

Przyjęcie pensji pod stołem a prawo

Szara strefa ma się dobrze. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Polski Instytut Ekonomiczny nawet 1,4 mln pracowników otrzymuje część pensji ”pod stołem”. Ten proceder dotyczy 12 proc. osób zatrudnionych na umowę o pracę, a aż 6 proc. wynagrodzeń polskiej gospodarce.

Pracownik najczęściej na umowie ma wpisaną kwotę wynagrodzenia, która nie ma nic wspólnego z tym, ile rzeczywiście otrzymuje „do ręki” za swoją pracę. Pracodawcy decydują się na taki krok, ponieważ kwota wpisana na umowie to podstawa opodatkowania ZUS.

Pracowniku uważaj, bo osoba, która uzyskuje nieopodatkowany dochód popełnia przestępstwo skarbowe opisane w art. 54 Kodeksu karno-skarbowego:

• 1.  Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
• 2.  Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
• 3.  Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Pracownik godząc się przyjmując część wypłaty „pod stołem”, musi liczyć się z tym, że świadomie nie mówi prawdy urzędowi skarbowemu, oszukując tym samym skarb państwa. W wyniku tych czynów musi zapłacić grzywnę, a także podlega innym sankcjom zawartym w kodeksie karnym skarbowym. Pracownik, który deklaruje, że jego wynagrodzenie wynosi np. 1500 zł (kiedy w istocie jest to 2500 zł) podlega karze grzywny, której wysokość wynosi nawet do 75% wysokości ukrytego dochodu.

Jacek Grzywa Radca Prawny, Kierownik Działu Prawnego Grupa Progres

Więcej wpisów

Polskie przepisy dotyczące legalizacji pobytu i powierzenia pracy obcokrajowcom są uznane za  jedne z najbardziej liberalnych w Europie. Tzw. procedura uproszczona (oświadczeniowa), pozwala szybko, przeważnie w ciągu 7 dni, zapewnić zatrudnienie na terenie RP obywatelom sześciu, państw, tj.: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy na maksymalnie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

W związku z ubieganiem się o zezwolenie na pracę pracownika obcokrajowca na pracodawcy ciążą określone obowiązki, których ominięcie, niedopilnowanie lub przekroczenie terminu przekazania informacji mogą wiązać się z konsekwencjami karnymi.

Przede wszystkim po wpisaniu – przez powiatowy urząd pracy – oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń pracodawca ma obowiązek pisemnie powiadomić ten urząd o:

1. a) podjęciu pracy przez cudzoziemca – najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy
2. b) niepodjęciu pracy przez cudzoziemca – w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń

Za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia PUP o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez obcokrajowca w terminie, bądź przekazanie do tego urzędu nieprawdziwych informacji o podjęciu, niepodjęciu przez niego pracy grozi kara grzywny do 5 000 zł (art. 120 ust. 10).

Z kolei pracodawca, zatrudniając pracownika – obcokrajowca, ma obowiązek w terminie 7 dni pisemnie powiadomić wojewodę, który wydał zezwolenie na pracę, o następujących okolicznościach:

1. a) cudzoziemiec rozpoczął dozwoloną pracę o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na okres łącznie nieprzekraczający 30 dni w roku kalendarzowym
2. b) nastąpiła zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy, lub przejęcie zakładu pracy, lub jego części przez innego pracodawcę
3. c) nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę
4. d) zmieniła się osoba reprezentująca pracodawcę zagranicznego, który delegował cudzoziemca do pracy na terytorium Polski
5. e) cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę
6. f) cudzoziemiec przerwał pracę na okres przekraczający 3 miesiące
7. g) cudzoziemiec zakończył pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę (art. 88i ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy)

Następstwem niedopełnienia powyższego obowiązku może być kara grzywny od 100 zł do 5.000 zł (art. 120 ust. 6 tej ustawy).

Konsekwencją nielegalnego zatrudnienia cudzoziemca lub nieterminowego zgłoszenia podjęcia czy niepodjęcia przez niego pracy może być też odmowa wydania zezwoleń na pracę dla nowych cudzoziemców, o które wnioskuje dany pracodawca.

Pracodawca lub cudzoziemiec mogą (ale nie muszą) powiadomić PUP o zakończeniu pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia (art. 88z ust. 13 i 16 ww. ustawy).

Jacek Grzywa Radca Prawny, Kierownik Działu Prawnego Grupa Progres

Więcej wpisów

Poważnym problemem polskiego rynku pracy nadal pozostaje tzw. „praca na czarno” – bez podpisywania jakiejkolwiek umowy o pracę czy cywilnoprawnej. Zatrudnianie w szarej strefie przynosi korzyści szczególnie dla pracodawców, jednak wykrycie tego procederu wiąże się z wieloma konsekwencjami, zarówno dla pracownika jak i pracodawcy.

Kodeks pracy w art. 22 wskazuje podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy wynikające
z nawiązania stosunku pracy. Zgodnie z tą regulacją, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Wypłata wynagrodzenia za wykonaną pracę należy zatem do podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika. Niewywiązanie się z niniejszego obowiązku stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30000 zł – (art. 282 k.p.)

Kiedy mówimy o pracy na czarno?

Definicja pracy na czarno została określona art. 2 ust. 1 pkt 13 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Nielegalne zatrudnienie, w świetle powyższego przepisu, następujące gdy:

• pracodawca zatrudnia osoby bez potwierdzenia na piśmie i w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy oraz jej warunków
• pracodawca nie zgłasza osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego
• następuje podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy
• następuje zatrudnienie lub powierzenie wykonywania innej pracy zarobkowej bezrobotnemu bez zawiadomienia właściwego powiatowego urzędu pracy

Konsekwencje dla pracodawcy

Jeżeli podczas kontroli inspektor pracy stwierdzi brak umowy o pracę, podpisanej z pracownikiem najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, to nakłada on na osobę odpowiedzialną za tę sytuację mandat karny  w wysokości od 1.000 do 2.000 zł (art. 281 § 1  pkt 2 w związku z art. 29 § 2 Kodeksu pracy).W wyjątkowych sytuacjach tzw. recydywy mandat może sięgnąć 5.000 zł (art. 96 § 1b Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Inspektor nie musi korzystać z postępowania mandatowego i może skierować wniosek do sądu. W tej sytuacji grzywna może sięgnąć do 30.000 zł.

Natomiast brak zgłoszenia osoby zatrudnionej (np. pracownika) lub wykonującej inną pracę zarobkową (np. zleceniobiorcy) do ubezpieczenia społecznego nie jest wykroczeniem sankcjonowanym przez organy Państwowej Inspekcji Pracy. W razie stwierdzenia takiej sytuacji inspektor pracy powiadamia właściwy urząd, tj. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który wdraża stosowną procedurę. ZUS może nałożyć karę grzywny do 5.000 zł. (art. 98 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.)

Jednak niedopełnienie obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego może zostać, przez inspektora pracy, potraktowane także jako wykroczenie z art. 122 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, czyli jako niezgłoszenie wymaganych danych mających wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy. Podstawa wymiaru składek na ten fundusz oraz na ubezpieczenie społeczne – emerytalne i rentowe – jest jednakowa i dotyczy ich to samo zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego. Inspektor składa wówczas wniosek o ukaranie do sądu, a osobie odpowiedzialnej grozi kara grzywny od 3.000 do 5.000 zł.

Niezależnie od powyższych konsekwencji dotyczących wykroczeń, inspektor pracy kieruje wnioski do podmiotu kontrolowanego, w którym zobowiązuje go do usunięcia nieprawidłowości, względnie do respektowania odpowiednich przepisów. Natomiast właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy (inspektor pracy lub okręgowy inspektor pracy), zawiadamia odpowiednie instytucje o naruszeniu przepisów prawa, a w szczególności urząd kontroli skarbowej – o naruszeniu przepisów prawa podatkowego (art. 37 ust. 2 pkt 2 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o PIP, Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.), bowiem zatrudnianie „na czarno” najczęściej wiąże się też, z nieodprowadzaniem należności podatkowych.

Konsekwencje dla pracownika za podjęcie nielegalnego zatrudnienia

Konsekwencje karne nie ominął również pracownika. W przypadku, kiedy osoba, która w chwili podjęcia pracy była zarejestrowana jako bezrobotna i o podjęciu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (w tym również bez zawarcia umowy o pracę na piśmie lub bez zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego czyli „na czarno”) – nie powiadomiła w terminie 7 dni właściwego powiatowego urzędu pracy (art. 119 ust. 2 w związku z art. 74 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz.U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 ze zm.) podlega karze grzywny od 500 zł do 5.000 zł.

Grzywnę wymierza sąd na podstawie złożonego przez inspektora pracy wniosku. Dodatkowo inspektor pracy zawiadamia urząd kontroli skarbowej o osobach pracujących „na czarno” w kontrolowanym zakładzie. W takim przypadku zachodzi bowiem podejrzenie naruszenia przepisów prawa podatkowego (nieodprowadzanie podatku dochodowego). Nie ma natomiast konsekwencji karnych dla osoby zatrudnionej za wykonywanie pracy, pomimo nieposiadania umowy o pracę zawartej w formie pisemnej lub bez zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego. Stosowne obowiązki – zawarcia umowy o pracę na piśmie, dokonania zgłoszenia do ZUS – spoczywają bowiem wyłącznie na pracodawcy (płatniku składek).

Jacek Grzywa Radca Prawny, Kierownik Działu Prawnego Grupa Progres

Więcej wpisów

W poprzednim materiale blogowym przedstawiony został model działania „spółki ukraińskiej”, gdzie zatrudniając tzw. wspólników, najczęściej w sposób pozorny i wadliwy wyłącza się zapisy ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Metoda „na spółkę” obchodzi obowiązek legalizacji zatrudnienia cudzoziemców a usługi, świadczące przez wspólników są zwolnione z obowiązku odprowadzana składki na ubezpieczenie społeczne, a wynagrodzenie nie jest obciążone podatkiem dochodowym.

Jeśli podczas kontroli lub postępowania wyjaśniającego zostanie udowodnione, że świadczenie wykonywane przez cudzoziemca na rzecz tej spółki nie spełnia wymogów powtarzalności (o tym pisaliśmy w poprzednim artykule) i ma charakter ciągły i  stały, to zarówno spółka, cudzoziemiec i jego praca będą weryfikowani, wg przepisów kodeksu pracy, pod kątem wymogów zwykłego zatrudnienia cudzoziemca na podstawie umowy o pracę lub powierzenia pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, a także w reżimie pracy tymczasowej.

Ustalenie, że faktycznym pracodawcą jest kontrahent

Taki tok sprawy może doprowadzić do konieczności naliczenia zasadnego podatku dochodowego, uregulowania odpowiednich składek ZUS, jak również nałożenia kar na spółkę, która została uznana za pracodawcę lub zleceniodawcę. Kara będzie również nałożona na cudzoziemca pracownika lub zleceniobiorcę. W grę bowiem wchodzi konieczność zastosowania modelu zgodnego z prawem tzn. zgodnie z ustawą o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Konsekwencje omijania tejże ustawy przewiduje dla kontrahenta m.in.  art. 27b ustawy o zatrudnieniu pracowników tymczasowych). Kara grzywny, jaka w obu przypadkach będzie naliczona, wynosi do 5 tys. zł dla pracownika, natomiast pracownik cudzoziemiec może liczyć się także  z zakazem ponownego wjazdu na terytorium Rzeczpospolitej, z kolei kara do 30 tys. zł przewidziana jest również dla pracodawcy użytkownika.

Powyższe  oznacza, że w przypadku korzystania z  usług  nieuczciwych dostawców personelu  (zwłaszcza tych, którzy korzystają z luki art. 176 k.s.h.) możemy zostać zobligowani do odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne za personel realizujący dla nas usługi/pracę.

Cudzoziemiec również w takim przypadku musi liczyć się z tym, że po ustaleniu przez Straż Graniczną faktu, że nie posiada on stosownego dokumentu/zezwolenia na wykonywanie pracy na terenie Polski i wykonuje pracę nielegalnie, zostanie on obarczony konsekwencjami administracyjnymi i karnymi, celem zobowiązania go do powrotu do miejsca pochodzenia.

Konsekwencje wyboru zaniżonej stawki handlowej agencji

Organy podatkowe mają  prawo do oceny skutków transakcji handlowych w aspekcie podatkowym na podstawie przepisów art. 191, art. 122, i  art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej.

Ocena tego, czy faktura wystawiona za usługi dokumentuje pozorną czynność prawną, musi  odbywać się w odniesieniu do art. 83 § 1 k.c. Stwierdzenie, że podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 88 ust.3 a pkt 4 lit. c ustawy VAT,  wymaga  wykazania, że oświadczenie woli jednej ze stron czynności prawnej zostało  złożone dla pozoru, przy jednoczesnej  wiedzy drugiej strony o  takim  stanie rzeczy (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 4 grudnia 2012r. sygn. Akt  I SA/Gd1016/12, z dnia  22 września 2015r.  sygn. Akt I SA/Gd934/15.

Świadomy wybór agencji/ dostawcy oferującego zaniżone stawki za dostarczenie personelu może prowadzić do odmowy prawa odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 88 ust. 3 a pkt 4 lit.  C ustawy VAT.

Jacek Grzywa Radca Prawny, Kierownik Działu Prawnego Grupa Progres

Więcej wpisów