Artykuł ustawy

Artykuł 3 nowych przepisów mówi, że w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa COVID-19 pracodawca „może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna)”.

Praca zdalna bez zgody pracownika

Zapis ten oznacza, że ze względów bezpieczeństwa pracodawca może wydać pracownikowi polecenie wykonywania obowiązków służbowych w domu. Delegacja pracy zdalnej nie wymaga zgody zatrudnionego. Nawet jeśli do tej pory nie wypełniał w ten sposób obowiązków. W przypadku odmowy pracownika pracodawca może wyciągnąć odpowiednie konsekwencje (nawet w postaci zwolnienia). Przedsiębiorca może także zlecić wykonywanie pracy zdalnej w domu całej firmie.

Czas trwania pracy zdalnej

Artykuł ustawy nie precyzuje, na jaki czas przełożony może wydelegować pracownika do pracy w trybie home office. Dobrą praktyką jest jednak wysłanie zatrudnionego na okres 14 dni pracy zdalnej (tyle czasu wirus potrzebuje, aby się uaktywnić).

Warunki pracy

Chociaż pracodawca nie ma wpływu na warunki domowe pracowników (takie jak rozpraszająca obecność domowników czy brak biurka), to powinien wyposażyć podwładnego w odpowiednie narzędzia do wykonywania pracy. Pracodawca nie może wymagać, aby zatrudniony korzystał z prywatnego komputera, telefonu, drukarki czy internetu. Nie ma prawda również narażać pracownika na koszty związane z organizacją miejsca pracy.

Dostęp do narzędzi

Ważnym jest zapewnienie przez pracodawcę wirtualnego dostępu do służbowych plików, dysków, obsługiwanych platform i sieci. Dostęp ten wymagać może zaangażowania informatyków, dlatego warto te działania zaplanować z wyprzedzeniem.

Brak konkretnych wytycznych

Ustawa nie reguluje, na jakich zasadach zatrudniony powinien pracować w domu. Nie ma w niej mowy o konieczności podpisania porozumienia. Próżno też szukać wyjaśnienia czy definicji pracy zdalnej w Kodeksie Pracy. W większości przypadków wystarczą ustalenia mailowe lub telefoniczne z pracownikiem. Tak więc godziny pracy, kwestie związane z bezpieczeństwem, sposób realizowania zadań przełożonego są kwestią do indywidualnego ustalenia z pracownikiem.

Ustawa nie dla wszystkich profesji

Niestety nie każdy rodzaj pracy kwalifikuje się do trybu home office. Wykonywanie pracy poza biurem możliwe jest w zawodach typu grafik, copywriter, tłumacz czy księgowy. W pozostałych branżach – wymagających bezpośredniego kontaktu z klientem, innymi pracownikami czy też po prostu obecności w miejscu pracy – ustawa nie ma zastosowania. Trudno wyobrazić sobie, że kasjer, pracownik taśmy produkcyjnej, gabinetu kosmetycznego wykonuje pracę zdalnie. Pracownicy ci z kolei najbardziej narażeni są na kontakt z wirusem.

Dodatkowe kwestie dla pracodawcy

Ustawa nie określa też co z osobami, co do których zachodzi podejrzenie zachorowania (np. miały bezpośredni kontakt z chorym, wróciły z kraju silnie dotkniętego epidemią), a specyfika ich pracy nie kwalifikuje się do trybu home office. Rozwiązanie tej kwestii pozostaje po stronie pracodawcy. Przedsiębiorca powinien też pamiętać, że ma obowiązek stosowania się do poleceń służb sanitarnych.

Home office przed koronawirusem

Praca zdalna w wielu firmach jest powszechną praktyką.[1] Pracodawcy, którzy na co dzień oferują ten typ pracy, mają ułatwione zadanie. Pracownicy są przyzwyczajeni już do zasad dotyczących korzystania ze sprzętu czy oprogramowania podczas pracy świadczonej z domu. Z kolei firmy, które nie wdrażały u siebie pracy zdalnej, będą mogły wypróbować siebie i swoich pracowników w tym zakresie. Po zażegnaniu epidemii może okazać się, że na stałe przekonają się do tego rozwiązania i będą oferować home office swoim pracownikom.

Podsumowanie

Jak widać przyjęta przez sejm specustawa dotycząca koronawirusa, nie jest wyczerpująca. Pracodawcy powinni wyposażyć pracowników w odpowiednie narzędzia do pracy zdalnej. W wielu przypadkach przedsiębiorcy powinni wdrożyć indywidualne procedury związane z organizacją pracy zdalnej oraz pracownikami, których forma pracy nie jest możliwa do zrealizowania w trybie home office. Warto już teraz ułożyć odpowiedni plan działania.

[1] W Grupie Progres zatrudnieni pracownicy mają możliwość korzystania z pracy zdalnej. W 2019 roku pracownicy firmy łącznie wybrali 26% z wszystkich przysługujących pracownikom dni w trybie home office. Choć nie wszyscy pracownicy wykorzystują przysługujące im dni pracy zdalnej, warto proponować w firmach tego typu rozwiązania.

Grupa Progres

Więcej wpisów

Koronawirus nie dotarł jeszcze do Polski, a już zaczyna odbijać się echem na naszym rynku pracy. Niestety trafia na podatny grunt, bo kondycja polskich pracodawców była w ostatnim czasie wielokrotnie sprawdzana. Wzrost płacy minimalnej o 15,6 proc. w stosunku do 2019 r., wyższe koszty utrzymania pracownika czy spowolnienie gospodarcze nie wpływają dobrze na nastroje panujące w polskich firmach. Co więcej, utrudniają planowanie działań biznesowych pozwalających na stabilną sytuację przedsiębiorstw, ale też tworzenie planów awaryjnych. Są one niezbędne, by przetrwać w nagłych i dynamicznie zmieniających się realiach tj. pojawienie się koronawirusa.

Urlopy, przestoje, zwolnienia – każdy scenariusz zły?

– Z naszej wiedzy i rozmów prowadzonych z polskimi przedsiębiorcami wynika, że dopuszczają oni kilka scenariuszy, niestety każdy z nich odczują zatrudnione u nich osoby. Te najczęściej wymieniane dotyczą m.in. znacznej i nagłej redukcji zatrudniania, która w pierwszej kolejności obejmie pracowników tymczasowych. Sytuacja dotknie nie tylko Polaków, ale też Ukraińców, dla których pracy w Polsce ostatnio było coraz mniej. Tylko w lutym z rynku zniknęło od 30 do 40 proc. ofert, którymi zainteresowani byli obcokrajowcy – nie rozpoczynali oni pracy w naszym kraju, mimo wydanych oświadczeń. Co więcej, z naszych danych wynika, że znacznie zwiększyła się podaż pracy, a czas rekrutacji skrócił się nawet o połowę – mówi Cezary Maciołek, wiceprezes Grupy Progres.

Według Cezarego Maciołka innym ze scenariuszy planowanych w firmach jest redukcja wszelkich nadgodzin. Oferowana będzie praca w systemie 8-godzinnym, na ¾ lub ½  etatu. Co spowoduje wzrost liczby osób zatrudnianych w niepełnym wymiarze godzin. Według Eurostatu w 2018 r. w Polsce stanowili oni 6,2 proc. w grupie wszystkich aktywnych zawodowo – pracowało tak 685 tys. kobiet oraz 315 tys. mężczyzn.

Firmy, które swój biznes opierają na towarach importowanych z Chin, Niemiec, czy Włoch zakładają grupowe urlopy i całkowite wstrzymanie lub ograniczenie produkcji, co wpłynie nie tylko na sytuację pracowników tymczasowych, ale też na tych etatowych. Niestety, to działanie pojawia się w planach rosnącej liczby pracodawców. Szczególnie, że w polskiej gospodarce ok. 40 proc. towarów importowanych z Chin jest wykorzystywanych w procesach produkcyjnych. Bez chińskich komponentów, prace przedsiębiorstw zostaną wyhamowane.

Kolejną z opcji rozważaną w firmach produkcyjnych, które działają na wielu rynkach jest migracja pracowników w ramach jednej organizacji, będą oni wysyłać delegacje tam, gdzie produkcja nie zostaje wstrzymana i pracownicy są potrzebni.

Które branże i regiony są najbardziej zagrożone?

Z danych Grupy Progres wynika, że 5 proc. firm określa koronawirusa jako realny problem. Sektory, których najbardziej on dotyczy to szeroko pojęty przemysł, produkcja, branża odzieżowa, turystyczna oraz budownictwo.  Zjawisko widoczne jest w całej Polsce, jednak w tym momencie powody do niepokoju mogą mieć firmy i pracownicy z województw, w których działa wiele firm z zagrożonych gałęzi gospodarki: pomorskiego, łódzkiego, wielkopolskiego, śląskiego i dolnośląskiego. Tam najczęściej wspomina się o tym, że koronawirus może mieć wpływ na ich sytuację i decyzje dotyczącą kadry.

Niepewny los pracowników

– Bez względu na to, czy wirusa uda się szybko okiełznać czy nie polscy pracodawcy powinni być przygotowani na najgorsze, mieć kilka planów awaryjnych w zależności od rozwoju sytuacji.  Nasi partnerzy biznesowi rzadko pytają o procedury związane z postępowaniem na wypadek pandemii i to w jaki sposób zapewniamy zastępstwo i w jakim czasie. Obecnie koncentrują się na tym jak zachować płynność procesów organizacyjnych oraz przede wszystkim finansową – zaznacza Cezary Maciołek. – Z naszych obserwacji wynika, że wiele firm działających na polskim rynku szuka ratunku u innych dostawców, niż Chiny, Niemcy czy nawet Włosi. Niestety niektórzy chwytają się przysłowiowej brzytwy – przepłacają, podpisują niekorzystne dla nich umowy, a to z pewnością nie wpłynie na polepszenie ich sytuacji. Moim zdaniem optymalnym rozwiązaniem na niepewne czasy powinna być przede wszystkim dobrze zaplanowana elastyczność – zaznacza.

Koronawirus, wbrew pozorom, w zależności od rozwoju sytuacji, może wpłynąć na wzrost popularności pracy tymczasowej – firmy będą bardziej doceniać tę formę współpracy, szczególnie w czasach kryzysowych, w których nie będą w stanie zagwarantować stałego etatu, a bez kadry ich firma nie przetrwa.  Bardziej popularna może stać się również praca zdalna. Obecnie, jak wynika z badania Grupy Progres „Rynek pracy 360 stopni”, 63 proc. polskich firm dopuszcza pracę zdalną. Najczęściej praktykowana jest opcja raz w miesiącu – 34 proc. i kilka razy w miesiącu – 38 proc., raz w tygodniu można pracować zdalnie w 14 proc. firm, tylko zdalnie w 14 proc. organizacji.

Jak dodaje Cezary Maciołek, jeśli wymienione scenariusze zostaną wcielone w życie, a koronawirusa w krótkim czasie uda się opanować to w kwietniu lub maju pojawi się wysoki pik rekrutacyjny. Firmy będą chciały nadrobić straty, poszukiwanie pracowników będzie zintensyfikowane m.in. w branżach produkcyjnej, odzieżowej czy turystycznej. Wtedy może wrócić problem z rekrutacją pracowników i sytuacja znowu odwróci się na ich korzyść.

Więcej wpisów